W przypadku stwierdzenia nieuzasadnionych względami technicznymi lub użytkowymi ingerencji lub naruszenia wymagań dotyczących obiektu budowlanego, których charakter uniemożliwia lub znacznie utrudnia użytkowanie go do celów mieszkalnych, organ nadzoru budowlanego nakazuje, w drodze decyzji, usunięcie skutków ingerencji lub naruszeń lub przywrócenie stanu poprzedniego. Decyzja podlega natychmiastowemu wykonaniu i może być ogłoszona ustnie.
Z praktyki
Obowiązek utrzymania obiektu budowlanego w należytym stanie spoczywa w pierwszym rzędzie na właścicielu (właścicielach) budynku, co wynika z art. 61 p.b. Bez znaczenia jest kwestia kosztów wykonania określonych robót, gdyż służą one przede wszystkim ochronie życia i zdrowia ludzkiego. Jednak nałożone na właściciela nieruchomości obowiązki w zakresie usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości muszą być adekwatne i zabezpieczyć obiekt budowlany przed dalszym pogarszaniem się jego stanu. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 13 lipca 2016 r. II SA/Gl 362/16 Zobowiązanie do utrzymania obiektu budowlanego w należytym stanie.
W przypadku stwierdzenia, że obiekt budowlany:
1) może zagrażać życiu lub zdrowiu ludzi, bezpieczeństwu mienia bądź środowiska albo
2) jest użytkowany w sposób zagrażający życiu lub zdrowiu ludzi, bezpieczeństwu mienia lub środowisku, albo
3) jest w nieodpowiednim stanie technicznym, albo
4) powoduje swym wyglądem oszpecenie otoczenia
– właściwy organ nakazuje, w drodze decyzji, usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości, określając termin wykonania tego obowiązku.
W decyzji, właściwy organ może zakazać użytkowania obiektu budowlanego lub jego części do czasu usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości.
Z wokandy
Przedmiotem niniejszej sprawy nie była kwestia rozbiórki obiektu budowlanego. Niniejsze postępowanie miało na celu zbadanie, czy Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego (a następnie Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego) prawidłowo zastosowali w sprawie rozwiązanie przewidziane w art. 66 ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. prawo budowlane (Dz. U. z 2016 r. poz. 290). Zgodnie z tym przepisem “w przypadku stwierdzenia, że obiekt budowlany:
1) może zagrażać życiu lub zdrowiu ludzi, bezpieczeństwu mienia bądź środowiska albo
2) jest użytkowany w sposób zagrażający życiu lub zdrowiu ludzi, bezpieczeństwu mienia lub środowisku, albo
3) jest w nieodpowiednim stanie technicznym, albo
4) powoduje swym wyglądem oszpecenie otoczenia
– właściwy organ nakazuje, w drodze decyzji, usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości, określając termin wykonania tego obowiązku”.
Z zebranego materiału dowodowego (w tym z przedstawionej przez skarżących opinii budowlanej) wynika jednoznacznie, iż budynek był w bardzo złym stanie technicznym.
Nie ulega również wątpliwości (na co wskazywali także skarżący), że opadające fragmenty dachu stanowią zagrożenie życia, zdrowia ludzkiego oraz mienia. Sytuacja ta skutkuje również tym, że budynek powoduje oszpecenie otoczenia. Zaistniały zatem przesłanki do zastosowania rozwiązania przewidzianego w art. 66 ust. 1 ustawy prawo budowlane.
W ocenie składu orzekającego obowiązki zostały nałożone również na właściwe podmioty. Obowiązek utrzymania obiektu budowlanego w należytym stanie spoczywa bowiem pierwszym rzędzie na właścicielu (właścicielach) budynku, co wynika z art. 61 ustawy prawo budowlane.
Bez znaczenia jest tu kwestia kosztów wykonania określonych robót, gdyż służą one przede wszystkim ochronie życia i zdrowia ludzkiego. Jednakże nałożone na właściciela nieruchomości obowiązki w zakresie usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości muszą być adekwatne i zabezpieczyć obiekt budowlany przed dalszym pogarszaniem się jego stanu. W ocenie Sądu kontrolowana decyzja tych warunków nie spełnia. Nakazano w niej bowiem:
– usunięcie luźnych dachówek
– usunięcie luźnych elementów okapu
– usunięcia luźnych elementów ściany szczytowej
Realizacja powyższych obowiązków w bardzo krótkim czasie spowoduje znaczące pogorszenie stanu budynku i może spowodować zagrożenie wystąpieniem katastrofy budowlanej. Usunięcie części pokrycia dachowego, bez jednoczesnego zobowiązania do uzupełnienia tych ubytków spowoduje przede wszystkim zalewanie wnętrza obiektu. To zaś doprowadzi do jego dewastacji. Brak ciągłości pokrycia dachowego może również powodować dalsze uszkodzenia (odrywanie poszczególnych dachówek). To zaś skutkować może zagrożeniem życia i zdrowia ludzkiego. Reasumując, wykonanie obowiązków nałożonych kontrolowaną decyzją nie tylko nie usunie przyczyn ich nałożenia, ale może spowodować nowe zagrożenia, poważniejsze niż dotychczasowe.
Właściwą podstawą prawną jest tu art. 66 ust. 1 ustawy prawo budowlane. Jednakże przed wydaniem rozstrzygnięcia konieczne jest jednoznaczne ustalenie, na czym zabezpieczenie powinno polegać. Nie może jednak ono ograniczać się do usunięcia luźnych elementów dachu. W szczególności nakazane przez organ nadzoru budowlanego działania nie mogą skutkować dewastacją budynku i powstaniem nowych, znacznie poważniejszych zagrożeń.
Komentarz
Nałożenie obowiązków, o których mowa w art. 66 ust. 1 p.b. jest konsekwencją zaniedbań związanych z utrzymaniem obiektu budowlanego, w szczególności zaniechaniem remontów, konserwacji, bieżących kontroli obiektu, niewłaściwym, niezgodnym z przeznaczeniem użytkowaniem, które w konsekwencji prowadzą do pogorszenia stanu technicznego.
W uzasadnieniu decyzji nakładającej obowiązki, o których mowa w art. 66 p.b. organ powinien nie tylko wyjaśnić na czym polega nieodpowiedni stan techniczny obiektu budowlanego, ale również wskazać z czego ten stan wynika i jakie przepisy dotyczące utrzymania go w należytym stanie technicznym zostały naruszone.
Decyzja wydana w oparciu o treść art. 66 ust. 1 p.b. ma charakter związany, ponieważ organ nadzoru budowlanego po ustaleniu wystąpienia którejkolwiek z przesłanek określonych w powyższym przepisie jest zobowiązany do wydania decyzji nakazującej usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości.
Zatem podmiot wskazany w przepisie art. 61 ustawy Prawo budowlane jest obowiązany do należytego władania nieruchomością od czasu powstania tytułu prawnego na mocy którego zarządza rzeczą – “tą” nieruchomością. Wspólnota takie czynności wykonuje z należytą starannością czyniąc zadość przepisom i dokonując cyklicznych kontroli nieruchomości. Przepisu art. 61 ustawy Prawo budowlane nie można wykładać rozszerzająco, poprzez zastosowanie interpretacji nakładającej zobowiązanie dokonania naprawienia wad powstałych przed wyodrębnieniem się lokali mieszkalnych w nieruchomości tj. przed faktycznym powstaniem podmiotu – wspólnoty mieszkaniowej.
Z art. 37 ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo budowlane wynika, bowiem, że obiekty budowlane lub ich części, będące w budowie lub wybudowane niezgodnie z przepisami obowiązującymi w okresie ich budowy, podlegają przymusowej rozbiórce albo przejęciu na własność Państwa bez odszkodowania i w stanie wolnym od obciążeń, gdy terenowy organ administracji państwowej stopnia powiatowego stwierdzi, że obiekt budowlany lub jego część:
1) znajduje się na terenie, który zgodnie z przepisami o planowaniu przestrzennym nie jest przeznaczony pod zabudowę albo przeznaczony jest pod innego rodzaju zabudowę, lub
2) powoduje bądź w razie wybudowania spowodowałby niebezpieczeństwo dla ludzi lub mienia albo niedopuszczalne pogorszenie warunków zdrowotnych lub użytkowych dla otoczenia.
Organ nadzoru budowlanego powinien mieć na względzie, iż w orzecznictwie sądowoadministracyjnym wyrażany jest pogląd, że wprawdzie do wydania decyzji nakazującej usunięcie stwierdzonych w obiekcie budowlanym nieprawidłowości niezbędne jest stwierdzenie nieodpowiedniego stanu technicznego obiektu, lecz oznacza to także konieczność wyjaśnienia w postępowaniu tego, w jaki sposób doszło do powstania nieodpowiedniego stanu technicznego, a więc czy wynika on z samowoli budowlanej, czy też został zaaprobowany w decyzji o zatwierdzeniu projektu budowlanego i udzieleniu pozwolenia na budowę, czy też nastąpiło to w wyniku odstępstw od warunków udzielonego pozwolenia na budowę bądź powstania innych okoliczności. Dopiero od takich niewadliwych ustaleń zależy prawidłowość zastosowania odpowiedniej normy prawna materialnego, w tym wskazanego wyżej przepisu art. 66 ust. 1 pkt 3 ustawy Prawo budowlane. Z konstrukcji omawianego przepisu wynika także, iż nie daje on podstaw do nakazania usunięcia stanu niezgodnego z przepisami techniczno-budowlanymi, jeżeli stan ten został zaakceptowany w decyzji o pozwoleniu na budowę.
Prowadząc postępowanie administracyjne w trybie art. 66 ustawy Prawo budowlane organ orzekający zobligowany jest podjąć wszelkie kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli (art. 7 k.p.a.). W tym celu, winien on w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy (art. 77 § 1 k.p.a.), uwzględniając przy tym fakt, iż jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. W szczególności dowodem mogą być dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych oraz oględziny (art. 75 § 1 k.p.a.). Ocena zaś, czy dana okoliczność została udowodniona jest możliwa dopiero na podstawie całokształtu materiału dowodowego (art. 80 k.p.a.).
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 13 lipca 2016 r. II SA/Gl 362/16 Zobowiązanie do utrzymania obiektu budowlanego w należytym stanie.
Przemysław Gogojewicz
Kancelaria Usług Prawnych
kancelaria@gogojewicz.pl
Podstawa prawna:
Prawo budowlane ( Dz. U. z 2016 poz. 290 ze zm.)
